|
Saraxule benwenn xetxeet la, caci askanu mandéMande lanula bokk. Saraxule nioñoo fi dieukjëkk duggua cadugg islamci [[Lislaam]], tici rewmréewum [[SenegalSenegaal]], XetXeet bobuwoowu nioñoo juurjur Jula yyi. DjitéJiitu nanunañu [[Wolof]] yyi ca [[Kajoor]] ak Baol[[Bawal]] SerereSéeréer ysi ca Sine[[Siin]] ak Saloum[[Saalum]], cafoofu fofufépp yep nioñoo fi dieuknjëkk neka nekk. Imbraator [[Imbraatóor]]u Ghana[[Gana]] niom niomoo ko tabaaxtabax, ak nguruunguuru Gadiaga[[Gajaga]], nguruunguuru Jaara[[Jara]]. SeniSeeni buur Tunka lalees tuddleen di dàkkantale. MbeyCi moyembay senilañu dunddaan dunde, jaykatyaxantukat bu(jaaykat) yu mag maaklañu lanuwoon. TiSeen senxeet cossanwoowu, amnaam nuna ay tukkikat yu ba bari, yyu donedaa tukitukki, di jayjaay kola-yguro, yeeréyére, Takkaytakkaay, fepci tifépp ci [[Mali]], SenegalSenegaal, NigerNiseer, GuinéeGine ak GuinéeGine-bissaubisaawóo, MaurétanieGànnaar, ba Cote-D'ivoireKodiwaar. TiCi nit ku nuul y, danu bokk ca fi dieuk nio Europe. Ca MaurétanieGànnaar danuñu bari ca deukdëkk ba nutudd tuddGidimaxa Guidimakhalañu, tici wetwetu Fuuta-ToroTooro la, fofufoofu tamit neknekk nanu fa boubu yaggyàgg, ba Tekuruur nékkénekkee. Mamadu Lamin DraméDrame, SerignuSëriñu Saraxule la bu djoguéjuge GadiagaGajaga/Galam, bu nuñuy wax teytay [[tund]]u [[Bàkkel]]( (Departement de Bakel), xérxare na ak tubaapitubaab nuyi bougonebëggoon uufa deukboole dëkk bi tici senseen rewmmoomeel tici atum 1880. MoussaMusaa moloMolo buuru Fulaadu, ci [[nguuri Pël]] yu firdo firduuyi, domudoomu AlphaAlfa YayaYaaya Molo BaldéBalde, momoo ko daneldaaneel, bobubooba naknag buuru Pël bi, aktubaab tubaapbi la andaloneàndaloon. Mamadu lamin, tubaaptubaab nioyi ñoo ko reyray tica xerxare biba nuñu tuddétudde xeruxareb ToubacoutaTubaa-Kuta, ca atum 1887.
Bokk na ci askanu Saraxule:
Saraxule ti sen askan:
* Horon, nioñoo donedoon buuribuur yi.
*Niakhamala, nio done neeno y, raabkat, wuudékat , teug y ak seen y.
* Ñaxamala, ñoo doon ñeeño yi, ràbbkat yi, wuude yi , tëgg yi ak seen y.
* Jaaro, waykatu buuribuur yi, xamnaxam nunañu cossanucosaanu Saraxule yepyépp, KoraKoora ak Xalam ylañuy lanuwaye waybuur buuriyi (Tunka)
* Komo nioñoo donedoon jaam yyi.
Wa é nieup da ni mbey, seni tollu bop-am. Seni Sant yu geuneu bari: Touré, Cissé, Bathily, Soumaré, Dramé, Kébé, Fofana, Dabo, Diabi, Sylla, Diakité, Sokhna, Tounkara.
Waaye népp dañuy bay seeni tooli bopp. Seeni Sant yi gën a siiw: Ture, Siise, Baccly, Sumaare, Daraame, Kebe, Fofana, Daabo, Jaabi, Silla, Jakite, Soxna, Tunkara.
[[catégorie:taariixu senegaal]]
|
